Wymiana rur instalacji wodno-kanalizacyjnej

Wymiany instalacji wodno-kanalizacyjnej, a przede wszystkim ułożenie nowych rur, wykonuje się  najczęściej przy gruntownym remoncie pomieszczeń kuchni czy łazienki. Może zdarzyć się, że wymianę rur w instalacji musimy przeprowadzić natychmiast w trybie awaryjnym, np. gdy pojawią się przecieki na wodociągu lub gdy jest słaby wypływ wody z baterii a w baterii jest czysto, albo rury kanalizacyjne przestaną odprowadzać ścieki bo są zarośnięte osadami.

Materiały użyte do budowy w/w. instalacji są wskaźnikiem trwałości i od tego w głównej mierze zależy po jakim czasie będzie wymagana naprawa czy wymiana.
Dawniejsze rurociągi wodociągowe były wykonywane z rur stalowych ocynkowanych (jeszcze wcześniej z ołowiu) a złącza uszczelniane włosiem lnianym i smarowane pokostem (takie były zalecenia). Dlaczego pokost; jest to olej naturalny roślinny z lnu, po wkręceniu rurki w złączkę pokost stworzy jakby skorupkę na końcach gwintu wewnątrz rury i na zewnątrz przy złączce, pomiędzy tymi wyschniętymi "skorupkami" bardzo długo będzie w stanie wilgotnym, jest to konserwacja uszczelnienia wykonanego z włosia lnianego. Gdy nie stosuje się takiego smarowania, to po jakimś czasie włosie skruszeje i nastąpi wyciek wody.

Dzisiejsze metody smarowania włosia różnymi pastami, (moim zdaniem) nie dają (takiego) efektu sprzyjającemu trwałości uszczelnienia. Dlatego można jeszcze spotkać w starych budynkach mieszkalnych fragmenty instalacji, być może od czasów II wojny światowej, wykonanych prawidłowo przez dawnych fachowców, wszystko zależy od materiałów, sposobu i dokładności wykonania uszczelnień. W końcu zależy również od jakości wody płynącej rurami oraz ilości i własności chemicznych odpływających ścieków.

Kiedy zachodzi konieczność wymiany rur
Kamień w wodzie i inne osady
Rury wodociągowe w zasadzie nie korodują na tyle ile wskazuje potoczne przekonanie, jak ulegają osadzaniu się różnego rodzaju osadom w wodzie kamień (tlenek wapnia) a w kanalizacji osady ze ścieków, które przyklejają się do ścianek przewodu. W końcu dochodzi do niemalże całkowitej utraty drożności na przewodach.


Osadzaniu się kamienia na ściankach przewodów sprzyja duża twardość wody, zarastaniu ulegają szybciej rury od wody ciepłej, w zimnej wodzie raczej nie występuje taka okoliczność.Z drugiej jednak strony, kamień osadzający się na rurach chroni ich ścianki przed korozją, dlatego przecieki spowodowane przez korozję rur występują stosunkowo rzadziej na rurze od wody ciepłej, niż na rurze od zimnej wody.

Innym sygnałem mówiącym o konieczności wymiany rur jest spadek ciśnienia na bateriach i zaworach czerpalnych, lub częste zapychanie się zaworu przy spłuczce nad ubikacją. Bywa też często problem z perlatorem przy wylewce baterii, tam osadzają się drobinki kamienia, który złuszcza się ze ścianek przewodu.

Coś z praktyki; mija osiem lat od zasiedlenia budynku mieszkalnego, podczas montażu wodomierza- ciepła woda, wymontowana rura o długości 1,2 m i średnicy 3/4", w tej rurze nie było prześwitu, rura od zimnej wody, było wszystko dobrze, żadnego osadu.

Również często nieszczelne bywają stosunkowo „młode” instalacje, z lat 70-80 ubiegłego wieku, w tamtym czasie produkcja rur, (a zwłaszcza tych kierowanych na rynek dla odbiorców indywidualnych) charakteryzowała się szczególnie słabą (złą) jakością. Awarie mogą występować również, gdy budynek ze starą instalacją hydroforową został podłączony do sieci wodociągowej, a ustawione w niej ciśnienie jest znacznie wyższe niż to, przy zasilaniu z własnego ujęcia wody.

Jeszcze jeden powód gdy wymagana lub wręcz wskazana jest wymiana rur. Gdy w danym pomieszczeniu zamierzamy założyć glazurę lub wymienić na nową. Wówczas uważam, że bez wahania trzeba to zrobić. Po pierwsze, rury, które są obecnie zabudowane mają może około 20-25 lat lub dużo więcej. Gdy założymy nową glazurę to też na około 25 lat, bo chyba nikt nie wymienia płytek w łazience co kilka lat. I tutaj jest sedno, wydaje się, że dla starych rur stalowych następne 25 lat może okazać się bardzo wymagający okres.

Z rurami kanalizacyjnymi jest podobnie, wewnątrz rura jest zawsze mokra i do tego dochodzi świeże powietrze przy każdym spuszczeniu ścieków. Mimo, że w większości przypadków są to rury żeliwne bardziej odporne na korozję od rur stalowych, nie mogą się oprzeć działaniu takiego wilgotnego środowiska. Na początku pojawiają się pęcherzyki pod farbą, z biegiem czasu powiększają się aż do wyciekania z nich mokrej brunatnej mazi trudnej do usunięcia. Natomiast gdy rurociąg jest wykonany z PCV, z pewnością będą spore osady na ściankach przewodu, będzie wymagał wymiany. Awarie raczej tu nie występują, wyjątkowo może dojść do zniekształcenia przewodu podczas zrzutu bardzo gorących ścieków lub "przypadkowe" wylanie jakiejś (silnie żrącej) substancji chemicznej . 

Plan lub szkic roboczy
Gdy mamy takie przypadki jak wyżej, zapewne jest to moment odważnej decyzji. Z którego miejsca rozpocząć?, ważne pytanie. Jak temu podołać? Od czego zacząć? Wyznaczyć należy zakres wymiany, gdy będzie to wymiana wszystkich rur wodociągowych i kanalizacyjnych trzeba zacząć od wodomierza i przykanaliku.

Jeżeli podczas remontu mieszkamy w tym obiekcie dochodzi trudność zapewnienia na bieżąco wody i dostępu do kanalizacji. W miarę łatwo jest przeprowadzić taki remont w budynku parterowym, gorzej, gdy jest to budynek piętrowy cały zamieszkany i nie można ludzi na okres wykonywania prac wykwaterować.

Wyznaczamy nowe trasy przebiegu przewodów wodociągu i kanalizacji, pamiętać przy tym trzeba o zachowaniu odpowiednich spadków rur (minimum 2% dla poziomów a podejść najlepiej więcej 2-5%).Dlatego przy rozplanowaniu urządzeń w tych pomieszczeniach wyznaczamy miejsca, w którym mogą znajdować się przybory sanitarne i ustalamy w jaki sposób doprowadzić do nich rury odpływowe bo to jest najważniejsze. Należy pamiętać o wysokości przyszłej posadzki i odpływie z umywalki i zlewozmywaka, który winien być osadzony na wysokości około58-65cm już na gotowej podłodze, inne odpływy raczej nie ma problemu, wanna przy samej posadzce, brodzik również.

Gdy postanowimy o wyższości nowego rozplanowania nad poprzednim, należy liczyć się z koniecznością wyboru nowego miejsca poprowadzenia pionu kanalizacyjnego, w przypadku domów bez piwnic nie będzie wcale łatwe. Właśnie kanalizacja sprawia najwięcej kłopotów, nie można przestawić pionu gdy nie mamy piwnic, wiąże się to z większym rozkuwaniem posadzek lub ich całkowitym wyburzeniem.

Alternatywą jest pompa do ścieków z rozdrabniaczem ale i tu są niespodzianki w postaci dodatkowej rury kanalizacyjnej ciśnieniowej, co prawda mniejszej średnicy, wystarcza już 40mm. Taka pompa może podnosić ścieki na wysokość 4m i tłoczyć nawet na odległość 40m w poziomie. Wszystko zależne jest od mocy całego układu.

Trudnością przy budowie kanalizacji jest również ich zamaskowanie w ścianach, ze względu na duże średnice, często prowadzi się je po wierzchu na ścianie obudowując podczas zakładania glazury ściankami z płyt gipsowo-kartonowych.

Rury wodociągowe nie sprawiają już takich dużych problemów, podejścia do baterii na przyborach to wysokość około 65cm a precyzja umiejscowienia pod umywalką to 10cm, później można te niedokładności nadrobić wężykami przy "białym montażu". Baterie naścienne wymagają dużej precyzji, tam należy już na etapie rur określić wysokość, głębokość w ścianie i dokładnego umiejscowienia przyboru i baterii. Rozstaw oczek wypływowych to 148-155mm i zimna woda zawsze z prawej strony gdy patrzymy na baterię. Wysokość dla baterii naściennej wynosi dla; umywalki 100-110cm, zlewozmywaka 110-115cm, wanny 75-90cm, przy natrysku standardowo 115-120cm, tu jednak trzeba uwzględnić, czasem "niestandardową" wysokość domowników.

Wykonując wymianę rur w jednym pomieszczeniu należy uwzględnić już przeprowadzenie ich do pomieszczenia następnego, by nie zachodziła konieczność ponownego rozkuwania w odnowionym lokalu.

Przy takim remoncie warto przemyśleć sprawę cyrkulacji do wody ciepłej, rozwiązanie takie  uczyni tą instalację bardziej sprawną przez szybsze dostarczanie ciepłej wody do baterii.Cyrkulację można wykonać jako grawitacyjną lub pompową, ułożenie rur musi być wykonane ze spadkiem w górę w kierunku baterii i rura zasilająca ułożona w poziomie, zawsze nad cyrkulacyjną ale większość projektów kończy cyrkulację przy pionie taki układ się nie zapowietrzy. Jeżeli jest to budynek rozległy, cyrkulacja jest elementem wręcz wymaganym.

Wariant pompowy ma niedogodności w postaci poboru energii elektrycznej wymaganej do zasilania pompy cyrkulacyjnej i strat przy utrzymaniu gotowości użycia wody ale nie ma tu strat spuszczania wody zimnej w oczekiwaniu na ciepłą w baterii, (można zamontować pompę o niskim poborze prądu nawet 5Wat, oraz sterowanie programem czasowym). Zawsze będzie ekonomiczniej aniżeli całkowicie bez instalacji cyrkulacyjnej.


Rozprowadzenia rur do wody 
Wybór systemu rozprowadzenia zależy właściwie od rozmieszczenia przyborów i odległości między nimi. W domowych instalacjach można zastosować rozdzielaczowy lub równoległy sposób doprowadzenia wody do urządzeń sanitarnych i kuchennych.
System rozdzielaczowy
Cechą systemu rozdzielaczowego jest  doprowadzenie rur indywidualne – zimnej i ciepłej wody – do każdej baterii z rozdzielaczy umieszczonych na wszystkich kondygnacjach. Do takiego rozwiązania wykorzystuje się rury elastyczne, które bez żadnych dodatkowych złączek czy kształtek łączą rozdzielacz z podłączeniem do baterii.Rury prowadzi się jak najkrótszą drogą pod wylewką podłogi często wykorzystuje się warstwę ocieplenia styropianowego w podłodze.

System rozdzielaczowy jest bardzo wygodny i lubiany przez monterów, gdyż nie wymaga wielkiej liczby połączeń, znacznie skraca czas wykonywania robót instalacyjnych, a w razie awarii któregoś z odcinków zasilających, pozwala na funkcjonowanie pozostałej części instalacji. Szczególnie polecany w mieszkaniach, gdzie poszczególne urządzenia sanitarne są od siebie oddalone.
System równoległy
Instalację rur można prowadzić w warstwie ocieplenia pod podłogą, w bruzdach na ścianie lub pod ekranem maskującym. Niezależnie od miejsca ich układania trzeba stosować odpowiednie kształtki (kolanka, trójniki). W instalacjach podpodłogowych przewidzianych do zabetonowania połączenia rur z kształtkami muszą być bezbłędne, gdyż muszą być odporne także na obciążenia mechaniczne. Przy montażu rozległych instalacji może być konieczne zastosowanie rur o różnych średnicach – większe bliżej miejsca zasilania, a cieńsze na końcowych odcinkach. W tym systemie można korzystać z rur sztywnych i elastycznych, łączone przez lutowanie, zgrzewanie,skręcanie, zaciskanie. Można wykorzystywać różne sposoby łączenia i różne konfiguracje rodzajów rur. Ma być szczelne od samego początku do następnego remontu kapitalnego. 

Układanie rur
Wybieramy system rozprowadzenia rur, zależy on głównie od zakresu remontu. Wyznaczamy miejsca, w którym mają być zamontowane przybory, następnie należy wybrać i wyznaczyć trasy przebiegu rur wodociągowych i kanalizacyjnych uwzględniając spadki wymagane według zasad montażowych.
Rury instalacyjne układamy pod podłogą, za stelażami montażowymi, w ściankach instalacyjnych, za  listwami maskującymi lub w bruzdach wykutych w murze. Różne przybory w instalacji wodno-kanalizacyjnej można podłączac w odmienny sposób, przystosowany do miejsca zamontowania i potrzeb zasilanego urządzenia.

Układanie rur pod podłogą daje możliwość łatwego poprowadzenia rur w dowolne miejsce domu lub w remontowanym pomieszczeniu, podczas zakładania izolacji cieplnej podłogi. Trasa przebiegu rur może być dowolna, aby tylko nie były narażone na uszkodzenia mechaniczne. W ściankach instalacyjnych rury montuje się wtedy, gdy będą zainstalowane stelaże do muszli ustępowej wiszącej lub bidetu wiszącego. Całą instalację montuje się wtedy na wierzchu istniejącej ściany, następnie przykrywa ścianką szkieletową, którą na wierzchu wykańcza się płytami gipsowo kartonowymi. Taka ścianka osłonowa, może sięgać do sufitu, może być wykorzystana jako szafka albo można ją zakończyć półką na  wysokości ok. 1 m.

Rury w bruzdach układa się przy doprowadzeniu wody do baterii naściennych. Takie prowadzenie rur wymaga ochrony przed kontaktem z zaprawą, dlatego przed zamocowaniem ich do ściany nasuwa się na nie tzw. peszle, na rury ciepłej wody otulinę cieplną lub tekturą falistą. Instalacja w bruzdach musi być zagłębiona na grubość tynku lub ułożona prawie równo z wierzchem muru gdy mur jest podłożem bezpośrednim dla glazury.

Za osłonami prowadzi się głównie piony instalacyjne oraz przewody w kanale przypodłogowym. Tak prowadzone rury muszą być zamocowane do podłoża w odstępach zalecanych dla danego materiału. Uchwyty mocujące muszą zapewniać rurom możliwość przesuwania się w nich i nie mogą kaleczyć ich powierzchni. Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie uchwytów z przekładką gumową.

Zależnie od miejsca prowadzenia trzeba stosować dla nich termoizolację w postaci otulin lub innych osłon termoizolacyjnych. W miejscach, gdzie rury przechodzą przez ściany należy umieszczać tuleje osłonowe, wystarczającym jest zastosowanie izolacji termaflex. Dłuższe odcinki rury lub swobodnie podparte muszą mieć możliwość rozszerzania się, dlatego na końcach odcinków i na odgałęzieniach wymagane jest zachowanie odpowiedniego odstępu od stałych elementów domu.
Przyrosty długości dla rur stosowanych w instalacjach domowych przy maksymalnej temperaturze wody mogą dochodzić do ok.1-3mm na odcinku 1m.

Stara instalacji - demontaż
W zasadzie demontuje się tylko stare żeliwne rury kanalizacyjne, zwłaszcza gdy przebiegają one na ścianie a w ich miejscu będziemy zakładać nowe. Najprościej te rury po prostu rozbić i po kwałku wynieść poza budynek

Konieczność usunięcia starej instalacji wodnociągowej zależy głownie od sposobu prowadzenia nowych rur. Rozebranie starej instalacji wcale nie jest łatwe, najprościej jest wyciąć dostępne odcinki szlifierką kątową co można to rozkręcić aż do miejsca układania nowej rury tam trzeba zakończyć na gwincie. Rury wodociągowe, zwłaszcza te ukryte w ścianach, można pozostawić, o ile nie będą kolidowały z przebiegiem nowych przewodów.   

Gdy zdecydujemy o pozostawieniu starego przykanalika (jest to ostatni odcinek instalacji zewnętrznej do osadnika lub sieci), należy bardzo ostrożnie rozbierać ostatni fragment tego przyłącza aby nie uszkodzić kielicha w rurze odprowadzającej, ten kielich będzie początkiem naszego nowego rurociągu. Trzeba oczyścić kielich z resztek szczeliwa i ostatnich odłamków żeliwa. Przy demontażu tego ostatniego fragmentu należy używać tylko bardzo wąskich przecinaków i powoli wyciągać szczeliwo aż do momentu całkowitego wyluzowania go następnie wyjąć. Gdy wyjęcie szczeliwa wokół ostatniego fragmentu sprawia duże trudności możemy użyć małej przecinarki kątowej i od wewnątrz rury wyjmowany element ponacinać i próbować delikatnie wyłamać. Do połączenia rur żeliwnych i PCV niezbędna będzie gumowa przejściówka o średnicy takiej jak kielich wspomnianej rury.