Budujemy niezawodną instalację kanalizacyjną

Jest przysypana w gruncie pod posadzką albo schowana w kanale przy kominie lub po prostu zabudowana w ścianie budynku. I jak to się mówi; nie widać jej, nie słychać i "nie czuć". Tak jest jeżeli jest wykonana prawidłowo i sprawnie wykonuje swe zadanie. Gdy zaczyna coś szwankować, staje się wielkim kłopotem dla użytkowników.

Zaczynamy od projektu
Gdy kupujemy gotowy projekt budynku zazwyczaj jest również projekt kanalizacji. W projekcie instalacji kanalizacyjnej są określone parametry niezbędne do jej wykonania, i późniejszego sprawnego działania.

Zaznaczone średnice przewodów, sposoby ich prowadzenia lub warianty rozwiązań projektowych, długości podejść, miejsca umieszczania rewizji, napowietrzaczy, spadki rurociągów itd.

Projekt powinien być wykonany przez inżyniera-instalatora gdy to jest projekt gotowy zapewne projektant będzie miał odpowiednie uprawnienia do tych czynności. Czasem projektant jest również jego wykonawcą. 

Nierzadko instalacje kanalizacyjne wykonuje się bez projektu, także i wtedy trzeba to zrobić zgodnie z obowiązującymi normami. Domy budowane obecnie w przeważającej większości nie posiadają piwnic i możliwości budowania kanalizacji są troszeczkę ograniczone. To z przyczyny, że budowę kanalizacji należy rozpoczynać już na poziomie wykonywania ław fundamentowych. 

O czym nie wolno zapominać, wykonując instalację kanalizacyjną
--rury do kanalizacji należy poprowadzić  możliwie najkrótszą drogą.
--nie powinno się prowadzić rur przez pomieszczenia, gdzie temperatura może spaść poniżej 5°C i może być wyższa niż 40°C. Gdy taka sytuacja może zaistnieć rury kanalizacyjne trzeba zaizolować. 
--rury należy układać kielichem w górę, spływ ścieków następuje w kierunku bosego końca. 
--każdy następny fragment instalacji, patrząc w kierunku spływu ścieków, musi mieć średnicę równą  lub większą od średnicy poprzedniego elementu, nie wolno zwężać przewodu. 
--poziomy i podejścia odpływowe należy układać co najmniej z minimalnym spadkiem np. przewód 110mm minimalny spadek to 2%. Taka wielkość spadku jest niezbędna aby następowało samoczyszczenie się przewodu.
--przewodów kanalizacyjnych nie wolno prowadzić nad przewodami elektrycznymi ani gazowymi. 

Elementy systemu kanalizacyjnego
Na cały system kanalizacyjny składają się odcinki rur i kształtki (złączki, trójniki, czwórniki, kolana,) służące do łączenia przewodów jak również zmiany kierunku przebiegu rur jak wskazuje projekt. Do całego układu należą również syfony i urządzenia (przybory), każde urządzenie sanitarne musi posiadać samodzielny syfon, również w to wliczyć należy rewizje (czyszczaki) oraz wywiewki wentylacyjne umieszczone na dachu.

Wszystkie fragmenty rurociągów kanalizacyjnych należy wbudować w ściany, żeby nie były widoczne, wówczas nie ucierpi estetyka pomieszczeń. Wewnątrz domu widoczne pozostają tylko przybory sanitarne (umywalki, ubikacje, zlewozmywaki itp.), natomiast na zewnątrz będzie prawie nie widoczna wywiewka (zwykle znajdująca się na dachu). Z przyborów ścieki odpływają poprzez podejścia kanalizacyjne do pionów, a następnie do przewodów odpływowych, (nazywanych także poziomami), dalej przykanalikiem do sieci kanalizacyjnej, kolektorem ulicznym do oczyszczalni albo do miejscowego osadnika-oczyszczalni. Po oczyszczeniu ścieki już jako woda oddana jest naturze.

Żeliwo czy plastik co lepsze?
W zasadzie nie ma prawie różnicy, materiał na kanalizację powinien być odporny na korozję. Kiedyś używało się żeliwa i kamionki. Obecnie w domach jednorodzinnych instalacje kanalizacyjne wykonuje się z tworzyw sztucznych: polichlorkuvinylu(PCV) i jego różnych wersji, polietylenu (PE), polipropylenu (PP). Rurociągi kanalizacyjne muszą być szczelne głównie chodzi o połączenia elementów.

Instalatorzy najchętniej montują kanalizację z tworzywa, dlatego, że;
--rury są odporne na chemikalia używane w gospodarstwie domowym;
--nie rdzewieją i nie zarastają korozją;
--tworzywa są lekkie i łatwe do transportu;
--łatwo i szybko montuje się instalację;
--ma małe opory przepływu, (wewnątrz nie jest szorstkie);
Niedogodnością i wadą tworzywa jest niska odporność na temperaturę. Dlatego gdzie jest kanalizacja plastikowa temperatura ścieków nie może być większa jak 60°C. Chwilowe przekroczenia tej temperatury, dla rur z tworzywa są dopuszczalne, nawet do 90°C, jednak nie powinno się narażać takich rur na jej działanie przez długi czas. 



Jakie średnice rur? 
W budownictwie mieszkaniowym stosowane są przewody o średnicy; 50, 75, 110 i 160 mm. Niektóre  urządzenia sanitarne np. umywalki mają średnicę 32 mm a podejścia do brodzików bywają 40 mm i do wykonania odpływów  do tych przyborów stosuje się rury o takiej właśnie średnicy. Podejścia małych średnic łatwiej można zabudować w ścianie.

Układanie rurociągu 
Przykanalik, przyłączenie kanalizacyjne do sieci ulicznej lub do domowej oczyszczalni. Jest to przewód główny odprowadzający ścieki z domowej instalacji kanalizacyjnej. Przykanalik powinien mieć średnicę przynajmniej równą lub większą od średnicy największego przewodu odpływowego, w budynkach jednorodzinnych zwykle wynosi 160 mm. Układa się go z takim samym minimalnym lub większym spadkiem jak przewody zbiorcze odpływowe z budynku. Na przykanaliku, blisko przy budynku powinna być wmontowana studzienka rewizyjna. 

Poziomy przewody odpływowe zbiorcze zbierają ścieki z pionów kanalizacyjnych i odprowadzają je do przykanaliku, i później do sieci kanalizacyjnej lub zbiornika. Zazwyczaj przewody kanalizacyjne układa się wzdłuż najbliższej przegrody budowlanej.  Wśród przewodów odpływowych wyróżnia się przewód główny połączony z przykanalikiem. Do tego włącza się inne przewody zwane drugorzędne. Każdy drugorzędny przewód należy oddzielnie podłączyć do głównego, pod kątem nie większym niż 45°.

 Prowadzić je można 
--w gruncie pod posadzką piwnic lub pod podłogą na gruncie gdy piwnicy brak, po wierzchu na ścianach, wzdłuż ścian piwnic;
--albo w specjalnie wykonanych kanałach podłogowych; 
Poziome przewody kanalizacyjne trzeba zaopatrzyć w czyszczaki.Zwykle umieszcza się je co 15 m – dla rur o średnicy 110-160 mm i przy każdej zmianie kierunku przewodu poziomego.

Wszystkie rury układa się z takim samym spadkiem na całej długości. W miejscu gdzie konieczna jest zmiana przebiegu kierunku rur o 90stopni lepiej wbudować dwa kolana 45stopni. We wszystkich miejscach należy unikać kątów prostych w zmianie kierunku rurociągów. 
Rurociągi w gruncie należy układać o 10-20 cm poniżej strefy przemarzania, głębokość ta wynosi od 0,8-1,6 m. zależnie od regionu kraju. Również nie wolno układać przewodów na twardym podłożu, zawsze należy stosować podsypkę z piasku o grubości 15-20cm w szczególności w gruntach powyżej kat.IV (gliniastych). W gruntach gliniastych, również należy rurociąg przysypać piaskiem, o takiej samej grubości jak od dołu.

Piony, średnica pionu jest zależna głównie od ilości płynących przez nią ścieków, ale jest również uzależniona od największej średnicy włączonego podejścia i nie może być od niego mniejsza. Pion, do którego jest podłączona miska ustępowa, musi mieć średnicę co najmniej 110 mm.
Rury można układać w bruzdach ściennych, ale wtedy nie powinny być zamurowane na stałe, najlepiej prowadzić je w kanałach i zabudować je płytą gipsowo-kartonową lub ścianką na 1/4 cegły. Takie zamontowanie pionów z tworzywa sztucznego nie będzie uciążliwe, gdyż odgłosy spływających nimi ścieków nie będą słyszalne. 

Przewody z tworzywa sztucznego należy mocować do ścian budynku i tak;
--średnica 50mm co 0,9m
--średnica110mm co 1,7m
--średnica160mm co 2,4m
Mocowanie najlepiej zrobić pod samym kielichem, na małych średnicach należy wykonać co drugie jako stałe aby kompensować wydłużenia od temperatury.

Podejścia. Urządzenia sanitarne, takie jak zlewozmywaki, umywalki, wanny, brodziki, mogą mieć wspólne podejście do pionu, ale nie mogą mieć wspólnego syfonu, każde urządzenie musi być wyposażone w osobny syfon. Długość podejścia dla tych przyborów mierzona poziomo od pionu do syfonu, nie powinna przekraczać 3,5 m. Natomiast dla miski ustępowej 2,5 m i włączone do pionu oddzielne podejście podłączone do najniżej wbudowanego w pion trójnika na kondygnacji. Gdy odległość ta jest większa w podejście trzeba zamontować dodatkowy napowietrzacz lub przewód wentylacyjny, aby nie występowało wyssanie wody z syfonu.

Przewody należy układać z minimalnym spadkiem 2% a jeżeli to jest możliwe to stosować większy spadek rur nawet do 15%, nie dojdzie do zapychania. 

Połączenia rur
Wśród połączeń można wyróżnić rozłączne i nierozłączne. Rodzaj łączenia zależy od materiału użytego do wykonania instalacji. Najłatwiejsze do wykonania są połączenia kielichowe rur plastikowych i przez to najczęściej stosowane w budownictwie mieszkaniowym. A montujemy to tak, bosy koniec rury, ten bez kielicha wsuwa się w kielich drugiej rury. Jeśli rury są bezkielichowe, funkcję elementu do połączenia spełnia odpowiednia złączka, która ma dwa kielichy. Połączenie wypełnia się gumową uszczelką i jest to złącze rozłączalne, lub można kleić, wówczas takiego złącza nie rozłączymy. 

Warstwa kleju użyta do wykonania połączenia stanowi jednocześnie uszczelnienie. Aby łatwiej można było wsunąć bosy konoiec rury w kielich używa się specjalnego smaru do uszcelnień kielichowych, można również używać płyn do mycia naczyń np. "Ludwik" lub inny, dawniej, gdy rury z tworzywa cztucznego wchodziły do budownictwa stosowany był płyn do prania "FF".

Stosuje się także połączenia zgrzewane. Połączenia zgrzewane i klejone stosuje się do montażu rurociągów kanalizacyjnych ciśnieniowych i podciśnieniowych. Połączenia kielichowe materiałów innych niż tworzywo sztuczne (żeliwo, kamionka) uszczelnia się smołowanym sznurem konopnym, kitem asfaltowym lub zaprawą cementową.  

Jeśli instalację kanalizacyjną wykonuje się z tworzywa sztucznego, a takie instalowane są w budynkach mieszkalnych najczęściej, trzeba uwzględnić to, że rury wydłużają się pod wpływem temperatury. 

Zastosowane połączenie kielichowe z gumową uszczelką kompensuje wydłużenie liniowe do 10 mm i to wystarczy ale należy zastosować uchwyty mocujące z wkładką gumową. Natomiast gdy połączenia są klejone, trzeba stosować specjalne kształtki kompensacyjne, kielich z pierścieniem gumowym w przeciwnym razie może dojść do odkształcenia rur, nawet do rozerwania złącza.

Montaż systemu kanalizacyjnego musi być wykonany dokładnie według zaleceń producenta rur.

Wywiewki,  wentylacja
Wymagane jest aby przewody kanalizacyjne były wentylowane. Zadaniem wywiewki zamontowanej na pionie i wyprowadzonej na dach jest połączenie instalacji z atmosferą, przez takie połączenie następuje wyrównanie ciśnienia w rurach podczas przeprowadzania ścieków i przewietrzanie całego systemu.

Schemat kanalizacji

W skutek podciśnienia, które powstaje w przewodach kanalizacyjnych przy zrzucaniu ścieków, woda z syfonów może być wysysana do przewodów kanalizacyjnych, spowoduje to przedostawanie się zapachów z kanalizacji do pomieszczeń. 

Średnicę wywiewki należy zamontować o jedną średnicę większą od średnicy pionu. Gdy z jakichś powodów zakończenie pionu wywiewką nie jest możliwe, można zainstalować napowietrzacz wewnątrz budynku, nad najwyżej położonym przyborem sanitarnym. Ale co najmniej jeden pion, zwykle jest to ostatni, licząc od przykanaliku, musi być wyprowadzony ponad dach.


Uwaga! Zabronione jest łączyć wentylacje kanalizacyjną z wentylacją grawitacyjną pomieszczeń mieszkalnych, gdyż może to spowodować przedostawanie się wyziewów z kanalizacji do wnętrza budynku.